Məsuliyyətin Təcrid Edilməsi Tələsi

Əksər təşkilatlarda dayanıqlılıq komandası kənarda fəaliyyət göstərən, yaxşı niyyətli bir qrupdur. Onlar illik ESG hesabatları hazırlayır, uyğunluğa nəzarət edir, bəlkə də enerji səmərəliliyi və ya təchizat zəncirində şəffaflıqla bağlı bir neçə təşəbbüs həyata keçirirlər. Amma onlar tez-tez köhnəlmiş sistemlərə, qısa müddətli təşviqlərə və institusional inersiyaya qarşı enişli-yoxuşlu bir mübarizə aparırlar.
Bunu saya bilməyəcəyim qədər çox eşitmişəm:
“Bu, dayanıqlılıq komandasının işidir.”
“Onları sonda gətirərik ki, nəzər yetirsinlər.”
“Onlar bunun qarşılığını ödəyə bilər.”
Bu, məsuliyyətin ötürülməsi illüziyasıdır — və bu, son dərəcə təhlükəlidir.
Çünki bu düşüncə, istər şüurlu, istər qeyri-şüuri şəkildə, dayanıqlılığın başqasının məsuliyyəti olduğunu siqnal verir. Mühəndislər funksionallığa fokuslanır. Maliyyə ROI-yə (investisiya gəliri) fokuslanır. Əməliyyat sürət istəyir. Hüquq uyğunluğu təmin etmək istəyir. Dayanıqlılıq komandası? Onlar hamının arxasınca yığıb-yığışdıracaqlar.
Bu yanaşma təkcə komandanı uğursuzluğa məhkum etmir — bu, dayanıqlılığın ümumiyyətlə reallaşması ehtimalını zəiflədir.

İxtisaslar Mədəniyyəti Formalaşdırır. Şöbələr Tapşırıqları Yerinə Yetirir.

Gəlin bir addım geri çəkilib “ixtisas” dedikdə nəyi nəzərdə tutduğumuzu nəzərdən keçirək.

İxtisas — müxtəlif kontekstlərdə qərarların qəbulunu müəyyən edən bilik və təcrübə sahəsidir. Məsələn, maliyyə. Və ya risk idarəçiliyi. Və ya etika. Bunlar təkcə bir ofisə məxsus deyillər. Onlar təşkilatın qan axınında yaşayırlar. Onlar satınalma, dizayn, marketinq, işə qəbul və digər sahələrdə seçimlərin necə verildiyini formalaşdırır.

Dayanıqlılıq da eyni ciddiyyətlə qəbul edilməlidir.

Əgər bu işləyəcəksə, qərarların qəbuluna hər səviyyədə təsir etməlidir. Yalnız layihənin sonunda bir KPI (əsas fəaliyyət göstəricisi) kimi yox — lap başlanğıcda tətbiq olunan bir prizma kimi.

Dayanıqlılıq bir ixtisas kimi tətbiq olunanda bu belə görünür:

Satınalma üzrə mütəxəssislər soruşur: “Bu təchizatçının həyat dövrü üzrə təsiri nədir?”

Mühəndislər yalnız performansa görə yox, həm də məhsulun son istifadə mərhələsində dövretmə imkanına görə dizayn edirlər.

İnsan resursları menecerləri əməkdaşların rifahını əsas biznes nəticəsi kimi ölçürlər.

Layihə menecerləri planlaşdırmanın bir hissəsi kimi insanlar, planet və rifaha təsiri qiymətləndirmək üçün GPM-nin P5 Standartı kimi çərçivələrdən istifadə edirlər — bunu sadəcə sonradan düşünmürlər.

Bu, əlavə iş deyil. Sadəcə fərqli düşüncədir.

Niyə Şöbələr Bu Yükü Təkbaşına Daşıya Bilməz

Dayanıqlılıq sahəsində çalışan peşəkarlar üçün sonsuz hörmətim var. Onlar çox zaman təşkilatın vicdanı olurlar — çətin sualları verən, əvvəlki yanaşmalara qarşı çıxan, rəhbərliyi nəyin risk altında olduğunu xatırladan şəxslərdir.

Amma həqiqət budur: onlar bunu tək edə bilməzlər.

Sən zəhərli bir mədəniyyəti kompensasiya edə bilməzsən.

Sən israfçılıq üçün dizayn edilmiş bir məhsulu “yaşıl” edə bilməzsən.

Ədaləti əvvəldən nəzərə almayan bir sistemdə onu sonradan “yerləşdirə” bilməzsən.

Dayanıqlılıq bir dizayn prinsipi olmalıdır — sonradan əlavə edilən bir təmir deyil.

Bölünmənin (Kompartimentallaşmanın) Nəticələri

Əgər dayanıqlılığı bir ixtisas kimi təşkilatın içinə yerləşdirə bilməsək, kor nöqtələr yaradırıq. Bəzən isə bunlar fəlakətə səbəb ola bilər.

Məsələn: Bir şirkət öz baş ofisini bərpa olunan enerji kreditləri ilə təmin edir, amma xammalı məcburi əməkdən istifadə edən təchizatçılardan alır.

Və ya bu: Bir layihə komandası karbon hədəflərinə kompensasiya vasitəsilə çatır, amma iqlim dayanıqlılığı və biomüxtəliflik üçün həyati əhəmiyyətə malik bir bataqlığı asfaltla örtür.

Və ya bu: Bir texnologiya firması sıfır-tullantı müəssisəsi ilə öyünür, amma işçilərini dayanıqsız vaxt qrafikləri və zəhərli mədəniyyətlə yandırıb-yaxır.

Bunlar istisna hallar deyil. Bunlar dayanıqlılığın tətbiqindən çox performansının sərgilənməsini əsas götürən bir sistemin simptomlarıdır.

Və təzyiqlər artdıqca — tənzimləyicilərdən, investorlar, işçilər və planetin özündən — bu fərq artıq yalnız görünən deyil, həm də dözülməz hala gəlir.

ESG Görünüşündən Rejenerativ Əməliyyatlara Doğru

Biz yeni bir dövrə qədəm qoyuruq — təkcə uyğunluq və ya şəffaflıq deyil, transformasiya tələb edən bir dövrə.

Avropa İttifaqının CSRD və CSDDD direktivləri hesabatlılığın nə demək olduğunu yenidən müəyyənləşdirir və məsuliyyəti qlobal dəyər zəncirlərinə qədər uzadır.

Kunming-Monreal razılaşması kimi biomüxtəliflik çərçivələri ekoloji sistemləri strategiyanın mərkəzinə yerləşdirir.

Və GPM-nin P5 və PRiSM metodologiyaları kimi yeni alətlər insanların, planetin və rifahın layihənin hər mərhələsində necə təsirləndiyini qiymətləndirməyə imkan verir.

Amma əsas məsələ budur: mədəniyyət dəyişmədikcə heç bir çərçivə işləmir.

Bu səbəbdən deyirəm: dayanıqlılıq bir proqram yeniləməsi deyil. Bu, yeni bir əməliyyat sistemidir.

Və əməliyyat sistemini dəyişmək cəsarət tələb edir. Bu, liderlərin köhnə fərziyyələri pozmağa hazır olmasını tələb edir. Onların deməsini tələb edir: “Biz təsiri prosesin sonunda yox, elə əvvəlində soruşacağıq.”

Bəs Nə Etməliyik?

Əgər siz bir lidersinizsə, başlamaq üçün budur:

Fərziyyələrinizi Audit Edin: Dayanıqlılıq sizin təşkilat strukturunuzda harada yerləşir? Hərəkət etmək gücü kimdədir — kimdə deyil?

Hesabatlılığı Əlavə Edin: Yalnız nəticələri ölçməyin. Uyğunluğu da ölçün. Qərarlarınız bəyan etdiyiniz dəyərlərlə uyğun gəlirmi?

Bu İşə Resurs Ayırın: Dayanıqlılığı əsas biznes funksiyası kimi qəbul edin, xərclər mərkəzi kimi yox. Əgər bu hər kəsin işidirsə, hər kəsin büdcə xəttində də yer almalıdır.

Səriştə üçün Təlim Verin: İnsanlarınıza dayanıqlılığı öz ixtisas sahələrinə — istər İnsan Resursları, məhsul, istərsə də əməliyyatlar olsun — inteqrasiya etmək üçün alətlər, dil və zaman verin.

Və ən önəmlisi…

Özünüz Nümunə Olun: Mədəniyyət davranışdan doğur. Əgər rəhbərlik dayanıqlılığı sadəcə bir “qutu” kimi görürsə, hər kəs də onu elə qəbul edəcək.

Bu Bir Seçim Nöqtəsidir

Biz bir yol ayrıcındayıq.

Bir yol bizi daha dərin inteqrasiyaya, daha cəsur liderliyə və uzunmüddətli inkişaf edə bilən sistemlərə aparır. Digəri isə bizi daha çox görüntü naminə düzəldilmiş panellərə, daha çox “yaşıl yuyulma” qalmaqallarına və nəhayət, daha çox pozulmuş vədlərə aparır.

Bu seçim yalnız təşkilati deyil — bu, etik bir seçimdir.

Biz dayanıqlılığı sadəcə bir işarə qutusu kimi qəbul edəcəyik — yoxsa bir istiqamətverici kompas kimi?

Bir şöbə kimi — yoxsa bir ixtisas kimi?

Cavab sizin liderliyinizin mirasını — və ortaq planetimizin gələcəyini müəyyən edəcək.

Joel Carboni, 10.06.2025 

Original məqalə üçün: GPM GLOBAL

Dayanıqlı layihə menecmenti haqqında daha çox öyrənmək üçün www.greenpm.az – a daxil olun